Punkty kotwiczące
Punkty kotwiczące PN EN 795 mają na celu stworzenie miejsc zapewniających zamocowanie środków ochrony indywidualnej przed upadkiem z wysokości do konstrukcji stałej. Jest to idealne rozwiązanie na zabezpieczenie pracowników pracujących na wysokości w miejscach gdzie nie ma możliwości stosowania środków ochrony zbiorowej takich jak balustrady czy siatki bezpieczeństwa. Dobór odpowiedniego rodzaju urządzenia kotwiczącego zależy od występującego zagrożenia oraz możliwości zakotwienia ich do konstrukcji.
W niniejszym przewodniku przedstawimy bardzo szczegółową analizę odnośnie punktów kotwiczenia do zabezpieczenia prac na wysokości:
- Punkty kotwiczące jako środek ochrony indywidualnej (ŚOI)
- Podstawa prawna – norma europejska PN EN 795
- Strukturalne punkty kotwiczące – Klasa A1
- Punkty kotwiczenia – Klasa A2
- Przenośne punkty kotwiczące – Klasa B
- Poziome systemy asekuracyjne – Klasa C
- Poziome szyny kotwiczące – Klasa D
- Bezwładna masa kotwicząca – Klasa E
Punkty kotwiczące jako środek ochrony indywidualnej (ŚOI)
Należy zawsze pamiętać, iż Dyrektywa 89/391/EWG, która określa zasady działania prewencyjnego, nadaje priorytet środkom ochrony zbiorowej przed środkami ochrony indywidualnej takich jak urządzenia kotwiczące PN 795 przedstawione poniżej. Przepisy jasno określają, iż linia życia, punkty kotwiczenia jak i pozostałe rozwiązania certyfikowane na podstawie normy EN 795 powinny być wyłącznie stosowane kiedy nie ma możliwości zastosowania środków ochrony zbiorowej.
Środki ochrony zbiorowej (ŚOZ) stanowią zawsze najbardziej skuteczne rozwiązanie do zabezpieczenia przed upadkiem z wysokości. Jako pasywny system asekuracji, ŚOZ pozwalają zabezpieczyć przed upadkiem z wysokości bez konieczności interwencji robotników. Jest to bardzo istotny wątek ponieważ wyklucza decyzję pracownika co do zabezpieczenia się lub nie. Bezpieczeństwo jest w ten sposób zawsze zagwarantowane niezależnie od podejścia pracownika.
Podstawa prawna – norma europejska PN EN 795
Europejska norma PN EN 795 określa sposoby badań oraz wymagania, które mają spełniać tego typu urządzenia. Również, ww. norma wprowadza klasyfikację w sześciu różnych klasach. Systemy objęte w normie są wykorzystywane zarówno do powstrzymania spadania z wysokości jak i do ograniczenia zasięgu poruszania się użytkownika pracującego na wysokości. W zależności od miejsca oraz rodzaju wykonywanych prac na wysokości należy wybierać odpowiednie urządzenie kotwiczące EN 795.
Biorąc pod uwagę powyższe, ze względu na sposób wykorzystania, w normie PN EN 795 wymienione są następujące typy urządzenia kotwiczące:
PUNKTY KOTWICZĄCE KLASA A1
Jest to urządzenie kotwiczące, z jednym lub większą liczbą stałych punktów kotwiczenia wymagających przymocowania ich do konstrukcji stałej. Mogą być one zamontowane pod dowolnym kątem w zależności od kierunku wykonywanej pracy. Są to urządzenia znane również jako strukturalne punkty kotwiczące. Zainstalowane punkty kotwiczenia EN 795 klasa A1 musi posiadać minimalną wytrzymałość na wyrwanie 10 KN w kierunku, w którym będą stosowane tzn. w kierunku upadku.
Może być ono stosowane w większości sytuacjach gdzie należy zabezpieczyć przed upadkiem z wysokości. Należy jedynie brać pod uwagę, iż jest to rodzaj punktu kotwiczącego który znacznie ogranicza mobilność użytkownika.
Więcej informacji na temat punkty kotwiczące klasa A1 tutaj.
PUNKTY KOTWICZENIA KLASA A2
Urządzenie kotwiczące tego typu spełnia takie same wymogi jakie muszą spełniać punkty kotwiczące typu A1. Na przykład, muszą one posiadać wytrzymałość na wyrwanie 10 KN w kierunku, w którym będą działać tzn. w kierunku upadku. Natomiast, sposób w jaki zostały zaprojektowane pozwala na stosowanie ich na dachach skośnych. I w tym celu są projektowane.
Więcej informacji na temat punktów kotwiczenia klasa A2 tutaj.
URZĄDZENIA KOTWICZĄCE KLASA B
Jest to tak zwane przenośne (tymczasowe) urządzenie kotwiczące ponieważ można je przenieść i nie jest ono na stałe zamontowane do konstrukcji jak w przypadku urządzenia kotwiczącego klasa A – strukturalny punkt kotwiczący. Przenośne punkty kotwiczące stanowią bardzo ciekawe rozwiązanie do zabezpieczenia prac na wysokości. Można szybko je zamontować i przenosić do następnego obszaru niebezpieczeństwa.
Podobnie jak punkty kotwiczące klasy A, przenośne urządzenie kotwiczące musi również wytrzymać minimalny nacisk siły 10KN w kierunku upadku. Jest to sprawdzane w specjalnych laboratoriach lub poprzez wykonanie odpowiednich obliczeń. Urządzenie kotwiczące klasa B stanowi ŚOI objęte dyrektywą 89/686/EWG i dlatego wymagane jest jego znakowanie CE.
Więcej informacji na temat punkty kotwiczące klasa B tutaj.
URZĄDZENIE KOTWICZĄCE KLASA C
Jest to urządzenie kotwiczące wyposażone w giętkie, poziome prowadnice dla ruchomego punktu kotwiczenia podsystemu łącząco-amortyzującego. Są znane jako „poziome systemy asekuracyjne” lub czasami jako „linie życia”. Tego typu systemy asekuracyjne powinny być zainstalowane na dachach budynków wyłącznie kiedy nie ma możliwości zamontowania środków ochrony zbiorowej takich jak np. balustrady systemowe.
W skład systemu asekuracyjnego klasy C wchodzą:
- liny stalowe lub włókiennicze,
- pośrednie oraz końcowe strukturalne punkty kotwiczenia,
- amortyzator (do zmniejszania sił powstających w linii kotwiczącej podczas powstrzymywania spadania),
- napinacz,
- ŚOI połączony jest bezpośrednio z przewodem lub poprzez specjalnie dopasowany wózek (suwak) zgodny z normą EN 362.
Wymagania jakie powinno spełniać urządzenie kotwiczące typu C są następujące:
- maksymalny kąt nachylenia w stosunku do poziomu pracy to 15 stopni
- wszystkie części i podzespoły muszą wytrzymać upadek z współczynnikiem odpadnięcia dwukrotnie większym (Wskaźnik Ochrony =2)
- należy zawsze pamiętać o przestrzeganiu odpowiedniej wysokości jaka znajduje się od ziemi, uwzględniając długość lonży, zerwanie się absorbera oraz wyciągnięcie linii podczas upadku (wymaganej wolnej przestrzeni poniżej stanowiska pracy).
- użytkownik systemu asekuracyjnego powinien być cały czas podłączony, w trakcie wykonywanej pracy nawet przy zmianie z jednego odcinka do drugiego.
Należy pamiętać, iż montaż urządzenia kotwiczącego typu C musi być wykonany przez autoryzowanego przez producenta montażystę. Po wykonaniu montażu „linii życia” montażysta powinien zatwierdzić zgodność z normą EN 795 klasa C całą instalację przy stworzeniu protokołu odbioru. Należy uważać na mieszanie elementów oryginalnych producenta z podróbkami. Niestety jest coraz bardziej pojawiające się zjawisko i powoduje, iż cała instalacja traci jego certyfikowanie zgodnie z normą EN 795.
PUNKTY KOTWICZĄCE KLASA D
Urządzenie kotwiczące klasy D jest wyposażone w sztywne poziome prowadnice, produkowane w postaci szyn metalowych lub aluminiowych z dołączonymi do nich specjalnymi wózkami (suwak). Suwak spełnia wtedy rolę łącznika z ŚOI. Tego typu punkty kotwiczące znane są jako poziome szyny kotwiczące.
Zasada działania poziomych szyn kotwiczących oparta jest na tym, że przesuwny wzdłuż sztywnej prowadnicy suwak (wózek) stanowi ruchomy punkt kotwiczenia podsystemu łącząco-amortyzującego.
Każda z szyn musi być zamontowana do podłoża za pomocą punktów kotwiczenia, których wytrzymałość musi być nie mniejsza niż 10 KN w kierunku, w którym będą pracowały tzn. w kierunku upadku. Dodatkowo każda z szyn musi mieć odpowiednie zakończenia nie pozwalające na mimowolne wysunięcie się suwaka.
Założenie tego urządzenia kotwiczącego jest podobne jak przy urządzeniach klasy C, jednak są one głównie stosowane kiedy należy zainstalować je powyżej poziomu pracy. Na przykład w celu zabezpieczenia przy pracach utrzymania wagonów, rozładowanie cysterny, przeglądu samolotów, itp.).
Więcej informacji na temat punkty kotwiczące klasa D tutaj.
URZĄDZENIE KOTWICZĄCE KLASA E
Jest to punkt kotwiczący do użytku na dużych poziomych płaszczyznach. Ma na celu zapewnić punkty kotwiczenia w miejscu, w którym z jakichś powodów nie istnieje możliwość założenia urządzeń z którejkolwiek klas powyżej ponieważ np. nie ma możliwości ingerencji w konstrukcji. Ich zasada działania polega na powstrzymaniu spadania człowieka za pomocą łącznego działania sił bezwładności oraz siły tarcia o podłoże. Tego typu punkty kotwiczące znane są jako bezwładne masy kotwiczące.
Wymagania jakie powinno spełnić urządzenie kotwiczące tego typu są następujące:
- odległość bezwładnej masy kotwiczącej od krawędzi (miejsce zagrożenia) musi wynosić, co najmniej 2,5m
- spadek powierzchni podłoża, na którym ma zostać zainstalowane urządzenie kotwiczące nie może przekraczać 5 stopni
- urządzenie kotwiczące nie może być stosowane w razie oblodzenia lub ryzyka jego występowania
Urządzenie kotwiczące klasa E stanowią ŚOI objęte dyrektywą 89/686/EWG i wymagane jest jego znakowanie CE.
Więcej informacji na temat urządzenie kotwiczące klasa D tutaj.
Końcowe wnioski
Przepisy jasno określają, iż urządzenie kotwiczące powinny być wyłącznie stosowane kiedy nie ma możliwości zastosowania środków ochrony zbiorowej. Punkty kotwiczące to idealne rozwiązanie na zabezpieczenie pracowników pracujących na wysokości w miejscach gdzie nie ma możliwości stosowania środków ochrony zbiorowej takich jak balustrady czy siatki bezpieczeństwa. Norma PN EN 795 wprowadza klasyfikację w sześciu różnych klasach. W zależności od miejsca oraz rodzaju wykonywanych prac na wysokości należy wybierać odpowiednie punkty kotwiczenia.
Jeżeli chcesz czytać aktualne informacje o punktach kotwiczących certyfikowanych zgodnie z normą PN EN 795, przeczytaj nasze wpisy na ten temat tutaj.
