Zabezpieczenie przed upadkiem z wysokości
Zabezpieczenie przed upadkiem z wysokości to największe wyzwanie dla służb BHP w ostatnich latach. Zmniejszenie liczby śmiertelnych wypadków w pracy spowodowanych upadkiem z wysokości stanowi od kilku lat jeden z priorytetów Państwowej Inspekcji Pracy. W niniejszym artykule chcemy Państwu szczegółowo przedstawić jak najlepiej zabezpieczyć pracowników przed upadkiem z wysokości zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Sytuacja w Polsce. Konieczność zabezpieczenia przed upadkiem z wysokości
W roku 2020 oficjalnie zgłoszonych i odnotowanych przez GUS wypadków na budowach było 3872, w tym śmiertelnych 39 i 59 ciężkich. Należy brać pod uwagę, iż ciężki wypadek przy pracy to:
- uszkodzenie ciała naruszające podstawowe funkcje organizmu
- całkowita lub znaczna niezdolność do pracy w zawodzie
- trwałe poważne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała (np. utrata wzroku, słuchu, mowy, zdolności rozrodczych lub inne uszkodzenie ciała albo rozstrój zdrowia)
Dominującą grupą wydarzeń powodujących urazy (według GUS) to upadki z wysokości.
Budownictwo zalicza się do sektorów szczególnie niebezpiecznych. Podczas prowadzenia robót budowlanych często dochodzi do wypadków powodowanych przede wszystkim brakiem stosowania odpowiednich środków ochrony oraz niewłaściwym zachowaniem się pracowników. Dlatego, środki ochrony zbiorowej stanowią najbardziej skuteczne zabezpieczenie przed upadkiem z wysokości. Jako pasywne systemy zabezpieczające przed upadkiem wykluczają decyzję pracownika co do zabezpieczenia się lub nie.
Inicjatywa jaką stanowi Porozumienie dla Bezpieczeństwa w Budownictwie to ewidentny sygnał, iż zabezpieczenie przed upadkiem z wysokości to temat coraz ważniejszy w Polsce. Cel takiej inicjatywy jest podobny do inicjatywy w innych krajach europejskich. Chodzi o ujednolicenie procedur oraz wymagań przy pracy na wysokości tak aby uniemożliwić powstaniu nieuczciwych różnic pomiędzy firmami budowlanymi w tym zakresie. Tzn. uniknięcie konkurencji kosztem bezpieczeństwa i zdrowia pracowników firm budowlanych.20
Środki ochrony zbiorowej w pierwszej kolejności
Systemy asekuracyjne na bazie środków ochrony zbiorowej stanowią najbardziej skuteczne zabezpieczenie przed upadkiem z wysokości. Dzięki tego typu systemów, bezpieczeństwo na budowie jest zawsze zagwarantowane ponieważ wykluczają one decyzję pracownika co do zabezpieczenia się lub nie. Na dodatek, w przypadku środków ochrony indywidualnej, oprócz dobrej woli pracownika do zabezpieczenia się, jest potrzebna umiejętność użytkownika w zakresie zastosowania danego systemu. Czasami chodzi nawet o specjalistyczny sprzęt alpinistyczny.
Z punktu widzenia prawnego, należy pamiętać, iż Dyrektywa 89/391/EWG*, która określa zasady działania prewencyjnego, nadaje priorytet środkom ochrony zbiorowej przed środkami ochrony indywidualnej (ŚOI). Przepisy jasno określają, iż, środki ochrony indywidualnej powinny być wyłącznie stosowane kiedy nie ma możliwości zastosowania środków ochrony zbiorowej.
* dyrektywa ramowa Rady Europejskiej nr 89/391/EWG z dnia 12 czerwca 1989 r. w sprawie wprowadzenia środków w celu poprawy bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w miejscu pracy, (Dz. Urz. UE L 183 z 29.06.1989, s. 1 z późn. zm.) określa zasady działania prewencyjnego również w zakresie zabezpieczenia przed upadkiem z wysokości.
Zalety stosowania środków ochrony zbiorowej jako systemu zabezpieczenia przed upadkiem z wysokości?
W przeciwieństwie do środków ochrony indywidualnej (ŚOI), środki ochrony zbiorowej to:
- bezpieczeństwo na wysokości nie jest uzależniona od decyzji pracownika lub jego umiejętności w zakresie zastosowania specjalistycznego sprzętu. Wchodząc do strefy niebezpieczeństwa, pracownik nic nie musi zrobić aby zapewnić sobie bezpieczeństwo.
- swobodność ruchu na strefie niebezpieczeństwa znacznie wpływa na szybkość oraz wydajność wykonywania prac na dachu. Wchodząc do strefy niebezpieczeństwa, pracownik nie musi tracić czasu na użytkowanie środków ochrony. Tylko musi on skoncentrować się na wykonywaniu swoich obowiązków. Zabezpieczenie przed upadkiem z wysokości jest zapewnione kompleksowo.
- brak kosztów oraz czas związany z koniecznością prowadzenia szkolenia w użytkowaniu specjalistycznego sprzętu.
Jak dobrać odpowiedni system do ochrona przed upadkiem z wysokości
Każda budowa czy obszar gdzie trzeba zapewnić bezpieczeństwo na wysokości wymaga szczegółowej analizy. Przy wyborze systemu asekuracyjnego do zabezpieczenia przed upadkiem z wysokości należy w pierwszej kolejności przeanalizować rodzaj występującego zagrożenia. Należy zabezpieczyć osoby pracujące na wysokości? Chodzi o zabezpieczenie pieszych lub osób pracujących w dół budynku przed spadkiem przedmiotów lub narzędzi?
Tak jak napisaliśmy powyżej, w pierwszej kolejności musimy zawsze wybierać odpowiedni środek ochrony zbiorowej w zależności od występującego zagrożenia. Przepisy prawne jasno określają, iż, środki ochrony indywidualnej powinny być wyłącznie stosowane kiedy nie ma możliwości zastosowania środków ochrony zbiorowej.
W drugim rzędzie, musimy przeanalizować sposób zakotwienia systemu do konstrukcji utrzymującej oraz ograniczenie związane z przeprowadzanymi pracami. Może się okazać, iż powstaje wtedy konieczność zaprojektowania specjalnego systemu asekuracyjnego do danej budowy ponieważ ograniczenie oraz możliwości zakotwienia uniemożliwiają zastosowanie standardowych rozwiązań.
Zalecamy zawsze kupować tego typu systemy asekuracyjne certyfikowane przez niezależną jednostkę notyfikowaną. W ten sposób mamy pewność, iż system spełnia wymagania normy i że został przebadany przez niezależną instytucję.
W zależności od rodzaju zagrożenia, możemy wybrać następujące systemy asekuracyjne:
Stałe systemy asekuracyjne przeznaczone do zabezpieczenia dachu oparte na środkach ochrony zbiorowej
Tego typu systemy asekuracyjne mają na celu zabezpieczenie krawędzi dachów oraz tarasów dostępnych dla celów technicznych oraz zapewnienie bezpiecznego dostępu dla osób przebywających na dachu. Są to systemy oparte głównie na normie PN EN 14122. Mówimy w tym przypadku o:
Tymczasowe systemy asekuracyjne oparte na środkach ochrony zbiorowej
Są to systemy asekuracyjne do zabezpieczenia przed upadkiem z wysokości na podstawie stosowania siatki bezpieczeństwa oraz balustrad tymczasowych. Jako pasywny system asekuracji, siatki asekuracyjne pozwalają chronić otwarte krawędzie budynków bez konieczności interwencji robotników. Siatki bezpieczeństwa to środek ochrony zbiorowej. Są to systemy asekuracyjne certyfikowane na podstawie normy PN EN 1263 oraz PN EN 13374.
Mówimy w tym przypadku o:
- balustradach tymczasowych PN EN 13374
- siatkach bezpieczeństwa PN EN 1263:
- typu S
- w układzie V
- typu T
- w układzie U
- zabezpieczeniu przed spadkiem przedmiotów
- ochronie mostów i wiaduktów
- zabezpieczeniu krawędzi przy montażu hal przemysłowych
Stałe systemy asekuracyjne oparte na środkach ochrony indywidualnej
Są to systemy asekuracyjne zainstalowane głównie na dachach budynków w celu zabezpieczenia dostępu osób przebywających na dachu. Są to głównie poziomy systemów linowych oraz punktów kotwiczących certyfikowanych zgodnie z normą PN EN 795. Stanowią one najtańsze z dostępnych na rynku systemy zabezpieczające przed upadkiem z dachu. Natomiast, ta oszczędność na etapie projektowania wychodzi bardzo drogo przy późniejszej eksploatacji budynku.
Zapraszamy Państwa do przeczytania więcej na ten temat w naszym artykule odnośnie systemów asekuracyjnych na dachu.
Tymczasowe systemy asekuracyjne oparte na środkach ochrony indywidualnej
Są to tymczasowe systemy asekuracyjne stosowane tam gdzie nie można stosować środków ochrony zbiorowej. Mają charakter tymczasowy i są zaprojektowane do zabezpieczenia bardzo konkretnych sytuacji związanych z upadkiem z wysokości. Mówimy w tym przypadku o:
Końcowe wnioski
Zaniedbania obowiązków w zakresie zabezpieczenia przed upadkiem z wysokości mogą skończyć się tragiczne, nie tylko dla pracowników ale również dla firm. Konsekwencje karne jak i finansowe śmiertelnego wypadku na budowie, mogą doprowadzić firmy do upadku a osoba odpowiedzialna za bezpieczeństwo do więzienia. Systemy asekuracyjne na bazie środków ochrony zbiorowej stanowią najbardziej skuteczne zabezpieczenie przed upadkiem z wysokości ponieważ wykluczają decyzję pracownika co do zabezpieczenia się lub nie. Na dodatek, zwiększają wydajność pracy na budowie.
Jeżeli chcesz czytać aktualne informacje o zabezpieczenie przed upadkiem z wysokości, przeczytaj nasze wpisy na ten temat tutaj.
